ನವದೆಹಲಿ: ಭಾರತೀಯ ವಾಯುಪಡೆಯ ಹೆಮ್ಮೆಯಾಗಿದ್ದ, 1965 ಮತ್ತು 1971ರ ಯುದ್ಧಗಳು, ಕಾರ್ಗಿಲ್ ಯುದ್ಧ ಮತ್ತು ‘ಆಪರೇಷನ್ ಸಿಂದೂರ’ ಸೇರಿದಂತೆ ಅನೇಕ ಪ್ರಮುಖ ಸಂಘರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದ್ದ ಐಕಾನಿಕ್ ‘ಮಿಗ್-21’ ಯುದ್ಧ ವಿಮಾನ, ಬರೋಬ್ಬರಿ 62 ವರ್ಷಗಳ ಸುದೀರ್ಘ ಸೇವೆಯ ನಂತರ ನಿವೃತ್ತಿಯಾಗಲಿದೆ.
ಈ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಯುದ್ಧ ವಿಮಾನಕ್ಕೆ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 19 ರಂದು ಚಂಡೀಗಢ ವಾಯುನೆಲೆಯಲ್ಲಿ 23 ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್ (ಪ್ಯಾಂಥರ್ಸ್) ವತಿಯಿಂದ ವಿಧ್ಯುಕ್ತ ವಿದಾಯ ಸಮಾರಂಭವನ್ನು ಏರ್ಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. 1963ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ವಾಯುಪಡೆಗೆ ಸೇರ್ಪಡೆಯಾಗಿದ್ದ ಮಿಗ್-21, 1999ರ ಕಾರ್ಗಿಲ್ ಯುದ್ಧ ಮತ್ತು 2019ರ ಬಾಲಾಕೋಟ್ ವೈಮಾನಿಕ ದಾಳಿಯಲ್ಲೂ ತನ್ನ ಶಕ್ತಿ ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿತ್ತು.
‘ಹಾರುವ ಶವಪೆಟ್ಟಿಗೆ’ ಎಂಬ ಕುಖ್ಯಾತಿ
ಅನೇಕ ಯುದ್ಧಗಳಲ್ಲಿ ದೇಶಕ್ಕೆ ಗೆಲುವು ತಂದುಕೊಟ್ಟಿದ್ದರೂ, ಮಿಗ್-21 ತನ್ನ ಸೇವಾ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಪದೇ ಪದೇ ಅಪಘಾತಕ್ಕೀಡಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಸುಮಾರು 400ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಅಪಘಾತಗಳಲ್ಲಿ ನೂರಾರು ಪೈಲಟ್‌ಗಳನ್ನು ಬಲಿ ಪಡೆದಿದ್ದರಿಂದ, ಇದು ‘ಹಾರುವ ಶವಪೆಟ್ಟಿಗೆ’ (flying coffin) ಎಂಬ ಕುಖ್ಯಾತಿಯನ್ನು ಪಡೆದಿತ್ತು.
ವಾಯುಪಡೆ ಬಲ ಕುಸಿತ
ಸೋವಿಯತ್ ಒಕ್ಕೂಟದಲ್ಲಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾದ ಈ ಜೆಟ್ ಅನ್ನು ಭಾರತ ಸೇರಿದಂತೆ ಸುಮಾರು 60 ದೇಶಗಳು ಬಳಸಿವೆ. ಭಾರತವು ಪ್ರಸ್ತುತ ಮಿಗ್-21 ಅನ್ನು ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ದೇಶವಾಗಿದೆ. ಸ್ವದೇಶಿ ನಿರ್ಮಿತ ‘ಎಲ್‌ಸಿಎ ತೇಜಸ್ ಎಂಕೆ1ಎ’ ಯುದ್ಧ ವಿಮಾನಗಳ ಉತ್ಪಾದನೆ ಮತ್ತು ಸೇರ್ಪಡೆ ವಿಳಂಬವಾದ ಕಾರಣ, ಮಿಗ್-21ರ ಸೇವಾ ಅವಧಿಯನ್ನು ಹಲವು ಬಾರಿ ವಿಸ್ತರಿಸಲಾಗಿತ್ತು.
ಪ್ರಸ್ತುತ, ಭಾರತೀಯ ವಾಯುಪಡೆಯು 31 ವಿಮಾನಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಎರಡು ಮಿಗ್-21 ಬೈಸನ್ ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್‌ಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ. ಇವುಗಳ ನಿವೃತ್ತಿಯ ನಂತರ, ವಾಯುಪಡೆಯ ಯುದ್ಧ ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್‌ಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯು 29ಕ್ಕೆ ಇಳಿಯಲಿದೆ. ಇದು 1960ರ ದಶಕದ ನಂತರದ ಅತ್ಯಂತ ಕಡಿಮೆ ಸಂಖ್ಯೆಯಾಗಿದ್ದು, ವಾಯುಪಡೆಯ ನಿಗದಿತ 42 ಸ್ಕ್ವಾಡ್ರನ್‌ಗಳ ಬಲಕ್ಕಿಂತ ತೀರಾ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ.
