ಚೀನಾದ ಪ್ರಧಾನಿ ಲಿ ಕಿಯಾಂಗ್ ಅವರು ಟಿಬೆಟ್‌ನ ನೈಂಗ್ಚಿ ನಗರದಲ್ಲಿ ಶನಿವಾರ(ಜುಲೈ 19) ಈ ಯೋಜನೆಗೆ ಚಾಲನೆ ನೀಡಿದ್ದು, ಇದು ಚೀನಾದ ತಾಂತ್ರಿಕ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಶಕ್ತಿಯ ಪ್ರದರ್ಶನವೂ ಆಗಿದೆ. ಈ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಪೂರ್ಣಗೊಂಡರೆ, ಚೀನಾದ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ‘ತ್ರೀ ಗೋರ್ಜಸ್’ (22,500 ಮೆಗಾವ್ಯಾಟ್) ಅಣೆಕಟ್ಟನ್ನು ಮೀರಿಸಿ, 60,000 ಮೆಗಾವ್ಯಾಟ್ ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನಾ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದೊಂದಿಗೆ ವಿಶ್ವದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಸ್ಥಾವರ ಎನಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಿದೆ.
ಹಿಮಾಲಯದ ಕಣಿವೆಯಲ್ಲಿ, ಬ್ರಹ್ಮಪುತ್ರ ನದಿಯು ಭಾರತದ ಅರುಣಾಚಲ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶಿಸುವ ಮುನ್ನ ತೀವ್ರವಾದ ‘ಯೂ-ಟರ್ನ್’ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ‘ಯಾರ್ಲುಂಗ್ ಜಾಂಗ್ಬೋ ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಕ್ಯಾನ್ಯನ್’ ಬಳಿ ಇದನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಈ ಸ್ಥಳವು ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಸೂಕ್ತವಾಗಿದ್ದು, ಚೀನಾ ಇದರ ಸಂಪೂರ್ಣ ಲಾಭ ಪಡೆಯಲು ಮುಂದಾಗಿದೆ.
ಟಿಕ್ ಟಿಕ್ ಎನ್ನುತ್ತಿರುವ ಜಲ ಬಾಂಬ್
ಆದರೆ, ಚೀನಾದ ಈ ‘ಅಭಿವೃದ್ಧಿ’ಯು ನದಿಪಾತ್ರದ ಕೆಳಹಂತದಲ್ಲಿರುವ ಭಾರತ ಮತ್ತು ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶಗಳ ನಿದ್ದೆಗೆಡಿಸಿದೆ. ಭಾರತದ ಆತಂಕಕ್ಕೆ ಹಲವಾರು ಕಾರಣಗಳಿವೆ. ಪ್ರಮುಖವಾದದ್ದು, ನೀರಿನ ನಿಯಂತ್ರಣ. ಈ ಬೃಹತ್ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ಮೂಲಕ ಚೀನಾವು ಬ್ರಹ್ಮಪುತ್ರ ನದಿಯ ನೀರಿನ ಹರಿವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಪಡೆಯುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಒಂದು ‘ರಾಜಕೀಯ ಅಸ್ತ್ರ’ವಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ತಳ್ಳಿಹಾಕುವಂತಿಲ್ಲ.
ಯುದ್ಧ ಅಥವಾ ಸಂಘರ್ಷದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಚೀನಾವು ನೀರನ್ನು ತಡೆಹಿಡಿದು ಭಾರತದ ಈಶಾನ್ಯ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಬರಗಾಲ ಸೃಷ್ಟಿಸಬಹುದು, ಅಥವಾ ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಅಪಾರ ಪ್ರಮಾಣದ ನೀರನ್ನು ಹರಿಬಿಟ್ಟು ಮಹಾಪ್ರವಾಹವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಬಹುದು. ಇದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಅರುಣಾಚಲ ಪ್ರದೇಶದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಪೇಮಾ ಖಂಡು ಅವರು ಇದನ್ನು ‘ಟಿಕ್ ಟಿಕ್ ಎನ್ನುತ್ತಿರುವ ಜಲ ಬಾಂಬ್’ ಎಂದು ಬಣ್ಣಿಸಿದ್ದು, ಇದು ಸೇನಾ ಬೆದರಿಕೆಗಿಂತಲೂ ದೊಡ್ಡ ಅಪಾಯವೆಂದು ಎಚ್ಚರಿಸಿದ್ದಾರೆ.
ದುಷ್ಪರಿಣಾಮಗಳೇನು?
ಈ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನಿಂದ ಪರಿಸರದ ಮೇಲಾಗುವ ದುಷ್ಪರಿಣಾಮಗಳು ಮತ್ತೊಂದು ಗಂಭೀರ ಆಯಾಮ. ಬ್ರಹ್ಮಪುತ್ರ ನದಿ ಕಣಿವೆ ವಿಶ್ವದ ಅತ್ಯಂತ ಶ್ರೀಮಂತ ಜೀವವೈವಿಧ್ಯ ತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಈ ಅಣೆಕಟ್ಟು ನದಿಯಲ್ಲಿನ ಜಲಚರಗಳ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮೀನುಗಳ ವಲಸೆಗೆ ತಡೆಯೊಡ್ಡುತ್ತದೆ. ನದಿಯೊಂದಿಗೆ ಹರಿದು ಬರುವ ಫಲವತ್ತಾದ ಮೆಕ್ಕಲು ಮಣ್ಣು ಅಣೆಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಶೇಖರಣೆಯಾಗುವುದರಿಂದ ಅಸ್ಸಾಂ ಮತ್ತು ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ಕೃಷಿ ಭೂಮಿಯು ತನ್ನ ಫಲವತ್ತತೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಅಪಾಯವಿದೆ.
ಇದು ಲಕ್ಷಾಂತರ ರೈತರ ಜೀವನೋಪಾಯಕ್ಕೆ ನೇರ ಹೊಡೆತ ನೀಡಲಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಅಣೆಕಟ್ಟು ನಿರ್ಮಾಣವಾಗುತ್ತಿರುವ ಪ್ರದೇಶವು ಭೂಕಂಪನ ಪೀಡಿತ ವಲಯದಲ್ಲಿದೆ. ಒಂದು ವೇಳೆ ತೀವ್ರ ಭೂಕಂಪ ಸಂಭವಿಸಿ ಅಣೆಕಟ್ಟಿಗೆ ಹಾನಿಯಾದರೆ, ಕೆಳಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಕೋಟ್ಯಂತರ ಜನರ ಜೀವಕ್ಕೆ ಅಪಾಯ ತಪ್ಪಿದ್ದಲ್ಲ.
ಚೀನಾದ ವಾದವೇನು?
ಚೀನಾವು ಈ ಎಲ್ಲಾ ಆತಂಕಗಳನ್ನು ತಳ್ಳಿಹಾಕುತ್ತಾ, ಇದು ‘ರನ್-ಆಫ್-ದಿ-ರಿವರ್’ ಮಾದರಿಯ ಯೋಜನೆಯಾಗಿದ್ದು, ಇದರಿಂದ ಕೆಳಹರಿವಿನ ದೇಶಗಳಿಗೆ ಯಾವುದೇ ನಕಾರಾತ್ಮಕ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದೆ. ಆದರೆ ಇಷ್ಟು ಬೃಹತ್ ಪ್ರಮಾಣದ ಅಣೆಕಟ್ಟು ನೀರಿನ ಹರಿವಿನ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರದೆ ಇರಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂಬುದು ತಜ್ಞರ ಅಭಿಪ್ರಾಯ. ಭಾರತ ಮತ್ತು ಚೀನಾ ನಡುವೆ ಗಡಿ ನದಿಗಳ ನೀರಿನ ಮಾಹಿತಿ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲು ತಜ್ಞರ ಮಟ್ಟದ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದ್ದರೂ, ಚೀನಾ ನೀಡುವ ಮಾಹಿತಿಯ ಪಾರದರ್ಶಕತೆ ಮತ್ತು ನಿಖರತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಸದಾ ಅನುಮಾನಗಳಿವೆ.
ಭಾರತದ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯೇನು?
ಈ ಸವಾಲನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ಭಾರತ ಕೂಡ ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ವಿರೋಧವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತಿದೆ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಅರುಣಾಚಲ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ತನ್ನದೇ ಆದ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಕೈಗೆತ್ತಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ತನ್ನ ನೀರಿನ ಹಕ್ಕನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಲು ಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದೆ. ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ, ಚೀನಾದ ಈ ಮಹಾ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಕೇವಲ ಇಟ್ಟಿಗೆ, ಕಾಂಕ್ರೀಟ್‌ನ ನಿರ್ಮಾಣವಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಹಿಮಾಲಯದ ಭೂರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಮತ್ತು ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ‘ಜಲ-ಸಮರ’ಕ್ಕೆ ಮುನ್ನುಡಿ ಬರೆದಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಕೇವಲ ದೃಢವಾದ ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ಮಾತುಕತೆ ಮತ್ತು ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾನೂನುಗಳ ಮೂಲಕ ಮಾತ್ರವೇ ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಬೇಕಿದೆ.
