ರಕ್ಷಾ ಬಂಧನ, ಅಥವಾ ರಾಖಿ ಹಬ್ಬ, ಸಹೋದರ-ಸಹೋದರಿಯರ ನಡುವಿನ ಪ್ರೀತಿ ಮತ್ತು ಬಾಂಧವ್ಯವನ್ನು ಆಚರಿಸುವ ಒಂದು ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಬಾಂಧವ್ಯವನ್ನು ಬೆಸೆಯುವ ಹಬ್ಬ. ಈ ದಿನ, ಸಹೋದರಿಯರು ತಮ್ಮ ಸಹೋದರನ ಮಣಿಕಟ್ಟಿನ ಮೇಲೆ ರಾಖಿಯನ್ನು (ರಕ್ಷಾ ದಾರ) ಕಟ್ಟಿ, ಅವರ ದೀರ್ಘಾಯುಷ್ಯ ಮತ್ತು ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಹಾರೈಸುತ್ತಾರೆ. ಸಹೋದರರು ತಮ್ಮ ಸಹೋದರಿಯರನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಕಷ್ಟಗಳಿಂದ ರಕ್ಷಿಸುವುದಾಗಿ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಈ ಹಬ್ಬವು ಸಹೋದರ ಮತ್ತು ಸಹೋದರಿಯರ ನಡುವಿನ ಬಾಂಧವ್ಯವನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಅನೇಕ ಹಬ್ಬಗಳಿವೆ. ಅವು ನಮ್ಮ ಜೀವನದೊಂದಿಗೆ ಒಗ್ಗಿಹೋಗಿವೆ.
ರಕ್ಷಾ ಬಂಧನ ಶ್ರಾವಣ ಮಾಸದ ಹುಣ್ಣಿಮೆಯ ದಿನದಂದು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಹಬ್ಬ ಸಹೋದರ ಮತ್ತು ಸಹೋದರಿಯರ ನಡುವಿನ ಪ್ರೀತಿ, ಬಾಂಧವ್ಯ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ. ಸಹೋದರಿಯರು ತಮ್ಮ ಸಹೋದರನ ಮಣಿಕಟ್ಟಿಗೆ ರಾಖಿಯನ್ನು ಕಟ್ಟಿ, ಆರತಿ ಮಾಡಿ, ಸಿಹಿತಿಂಡಿಗಳನ್ನು ಪರಸ್ಪರ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಸಹೋದರರು ಸಹೋದರಿಯರಿಗೆ ಉಡುಗೊರೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿ, ಅವರನ್ನು ತಾನು ಎಂದಿಗೂ ಆಸರೆಯಾಗಿ ಇರುವುದಾಗಿ ಭಾಷೆ ನೀಡುವ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಇದೆ. ಈ ಆಚರಣೆ ಸಹೋದರ ಮತ್ತು ಸಹೋದರಿಯರ ನಡುವಿನ ಪ್ರೀತಿ ಮತ್ತು ಬಾಂಧವ್ಯವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ವೃದ್ಧಿಸುತ್ತದೆ.
ರಕ್ಷಾ ಬಂಧನವು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ, ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ನೆಲೆಸಿರುವ ಭಾರತೀಯರು ಆಚರಿಸುವ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಹಬ್ಬವಾಗಿದೆ. ಈ ಹಬ್ಬವು ಪ್ರೀತಿ, ವಿಶ್ವಾಸ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣೆಯ ಸಂಕೇತವೂ ಆಗಿದೆ.
ರಕ್ಷಾ ಬಂಧನಕ್ಕೆ ಪೌರಾಣಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಏನು ?
ವಾಮನ ಅವತಾರ ಮತ್ತು ಬಲಿ ಚಕ್ರವರ್ತಿ :
ವಿಷ್ಣು ವಾಮನ ಅವತಾರ ತಾಳಿ ಬಲಿ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯಿಂದ ಮೂರು ಹೆಜ್ಜೆ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಕೇಳುತ್ತಾನೆ. ಬಲಿ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಅವನಿಗೆ ಮೂರು ಲೋಕಗಳನ್ನು ದಾನ ಮಾಡಿದನು, ನಂತರ ವಿಷ್ಣು ಅವನನ್ನು ಪತಾಳ ಲೋಕದ ರಾಜನನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿದನು. ಬಲಿ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಮೆಚ್ಚಿದ ವಿಷ್ಣು ಅವನೊಂದಿಗೆ ಪಾತಾಳ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದನು. ಇದು ಲಕ್ಷ್ಮಿ ದೇವಿಯನ್ನು ಚಿಂತೆಗೀಡು ಮಾಡಿತು. ಅವಳು ಸಾಮಾನ್ಯ ಮಹಿಳೆಯ ರೂಪವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಬಲಿಗೆ ರಾಖಿ ಕಟ್ಟಿ ಅವನನ್ನು ತನ್ನ ಸಹೋದರನನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿದಳು. ಪ್ರತಿಯಾಗಿ, ಅವಳು ರಾಜ ಬಾಲಿಯನ್ನು ವಿಷ್ಣುವನ್ನು ತನ್ನೊಂದಿಗೆ ವೈಕುಂಠಕ್ಕೆ ಕಳುಹಿಸುವುದಾಗಿ ಭರವಸೆ ನೀಡಬೇಕೆಂದು ಕೇಳಿದಳು. ರಾಜ ಬಲಿ ಆ ವಾಗ್ದಾನವನ್ನು ಪಾಲಿಸಿದನು ಮತ್ತು ವಿಷ್ಣುವನ್ನು ಹೋಗಲು ಬಿಟ್ಟನು. ಹೀಗಾಗಿ, ರಕ್ಷಾಬಂಧನವು ಸಹೋದರ-ಸಹೋದರಿಯರ ಸಂಬಂಧದ ಸಂಕೇತವಾಯಿತು.
ರಾಣಿ ಕರ್ಣಾವತಿ ಮತ್ತು ಹುಮಾಯೂನ್ :
ಇದೊಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಘಟನೆ. ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಮೇವಾರದ ರಾಣಿ ಕರ್ಣಾವತಿಯನ್ನು ಬಹದ್ದೂರ್ ಷಾ ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡಿದಾಗ, ಅವಳು ತನ್ನನ್ನು ಮತ್ತು ತನ್ನ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಮೊಘಲ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಹುಮಾಯೂನ್‌ಗೆ ರಾಖಿಯನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿದಳು. ರಾಣಿ ಕರ್ಣಾವತಿಯ ರಾಖಿಯನ್ನು ಗೌರವಿಸಿದ ಹುಮಾಯೂನ್, ತನ್ನ ಸಹೋದರಿಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ತಕ್ಷಣವೇ ಮೇವಾರಕ್ಕೆ ದಂಡಯಾತ್ರೆ ಮಾಡಿ ಬಹದ್ದೂರ್ ಷಾ ಜೊತೆ ಹೋರಾಡಿದನು. ಈ ಘಟನೆ ಹಿಂದೂ-ಮುಸ್ಲಿಂ ಏಕತೆ ಮತ್ತು ಸಹೋದರತ್ವಕ್ಕೆ ಒಂದು ಉತ್ತಮ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ.
ರಕ್ಷಾಬಂಧನದ ಮಹತ್ವ:
ಇಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ರಕ್ಷಾ ಬಂಧನದ ಮಹತ್ವ ಕೇವಲ ಒಂದು ದಾರಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿಲ್ಲ. ಈ ಹಬ್ಬವು ಸಹೋದರ ಮತ್ತು ಸಹೋದರಿಯ ನಡುವಿನ ಪ್ರೀತಿ, ಗೌರವ ಮತ್ತು ಸಮರ್ಪಣೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. ಸಹೋದರಿ ತನ್ನ ಸಹೋದರನಿಗೆ ರಾಖಿ ಕಟ್ಟುತ್ತಾಳೆ ಮತ್ತು ಅವನ ದೀರ್ಘಾಯುಷ್ಯ ಮತ್ತು ಸಂತೋಷವನ್ನು ಬಯಸುತ್ತಾಳೆ, ಆದರೆ ಸಹೋದರ ತನ್ನ ಸಹೋದರಿಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವುದಾಗಿ ಭರವಸೆ ನೀಡುತ್ತಾನೆ. ಈ ದಿನ ಇಡೀ ಕುಟುಂಬವನ್ನು ಒಟ್ಟಿಗೆ ತರುತ್ತದೆ. ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಸಹೋದರ ಸಹೋದರಿಯರು ಸಹ ಈ ದಿನದಂದು ಪರಸ್ಪರ ಭೇಟಿಯಾಗಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಸಾಮಾಜಿಕ ಏಕತೆ ಮತ್ತು ಸಾಮರಸ್ಯವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುತ್ತದೆ.
