ನವದೆಹಲಿ: ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (RBI) ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ ಹೊಸ ನಿಯಮವೊಂದನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರುವ ಬಗ್ಗೆ ಚಿಂತನೆ ನಡೆಸಿದೆ. ಇದರ ಪ್ರಕಾರ, ಇಎಂಐ (EMI) ಮೂಲಕ ಖರೀದಿಸಿದ ಮೊಬೈಲ್ ಫೋನ್‌ಗಳ ಕಂತುಗಳನ್ನು ಪಾವತಿಸಲು ವಿಫಲವಾದರೆ, ಸಾಲ ನೀಡಿದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಅಥವಾ ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಆ ಫೋನ್‌ಗಳನ್ನು ದೂರದಿಂದಲೇ (remotely) ಲಾಕ್ ಮಾಡಬಹುದಾಗಿದೆ. ಗ್ರಾಹಕ ಸಾಲದ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಸುಸ್ತಿ ಸಾಲಗಳನ್ನು (bad loans) ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಆರ್‌ಬಿಐ ಈ ಕಠಿಣ ಕ್ರಮಕ್ಕೆ ಮುಂದಾಗಿದೆ.
ಭಾರತವು ವಿಶ್ವದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಸ್ಮಾರ್ಟ್‌ಫೋನ್ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದ್ದು, ಇಲ್ಲಿ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಜನರು ಇಎಂಐ ಮೂಲಕ ದುಬಾರಿ ಫೋನ್‌ಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ, ಇದು ಸಣ್ಣ ಮೊತ್ತದ ಸಾಲಗಳಲ್ಲಿ ಸುಸ್ತಿ ಸಾಲಗಾರರ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿದೆ. ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಬಗೆಹರಿಸಲು ಆರ್‌ಬಿಐ ಹೊಸ ನಿಯಮವನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಿದೆ.
1. ಆರ್‌ಬಿಐನ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆ ಏನು?
ರಾಯಿಟರ್ಸ್ ವರದಿ ಪ್ರಕಾರ, ಆರ್‌ಬಿಐ ತನ್ನ ‘ನ್ಯಾಯೋಚಿತ ಅಭ್ಯಾಸಗಳ ಸಂಹಿತೆ’ (Fair Practices Code) ಯನ್ನು ನವೀಕರಿಸಲು ಯೋಜಿಸುತ್ತಿದೆ. ಈ ಹೊಸ ಚೌಕಟ್ಟಿನಡಿಯಲ್ಲಿ, ಸಾಲಗಾರರು ಇಎಂಐ ಪಾವತಿಸಲು ವಿಫಲವಾದರೆ, ಅವರ ಮೊಬೈಲ್ ಫೋನ್‌ಗಳನ್ನು ದೂರದಿಂದಲೇ ಲಾಕ್ ಮಾಡುವ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವನ್ನು ಬಳಸಲು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗೇತರ ಹಣಕಾಸು ಕಂಪನಿಗಳಿಗೆ (NBFC) ಅಧಿಕಾರ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ, ಕಾನೂನಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ನೈತಿಕ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಆರ್‌ಬಿಐ ಅಧ್ಯಯನ ನಡೆಸುತ್ತಿದೆ.
2. ಹೊಸ ನೀತಿಯ ಹಿಂದಿನ ಕಾರಣವೇನು?
ಈ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯ ಮುಖ್ಯ ಉದ್ದೇಶ, ಗ್ರಾಹಕ ಸಾಲ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಅನುತ್ಪಾದಕ ಆಸ್ತಿಗಳನ್ನು (Non-Performing Assets – NPA) ನಿಯಂತ್ರಿಸುವುದಾಗಿದೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ 1 ಲಕ್ಷ ರೂಪಾಯಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಇರುವ ಸಣ್ಣ ಮೊತ್ತದ ಸಾಲಗಳಲ್ಲಿ ಡೀಫಾಲ್ಟ್ ಪ್ರಕರಣಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿವೆ. ‘ಹೋಮ್ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಫೈನಾನ್ಸ್’ನ 2024ರ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮೂರನೇ ಒಂದು ಭಾಗದಷ್ಟು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಇಎಂಐ ಮೂಲಕವೇ ಖರೀದಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಈ ಹೊಸ ನೀತಿಯು ಸಾಲ ವಸೂಲಾತಿಗೆ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಒಂದು ಪ್ರಬಲ ಅಸ್ತ್ರ ನೀಡಲಿದೆ ಮತ್ತು ಕಡಿಮೆ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಸ್ಕೋರ್ ಇರುವವರಿಗೂ ಸಾಲ ನೀಡಲು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಲಿದೆ.
3. ಆರ್‌ಬಿಐ ಇದನ್ನು ಹೇಗೆ ಜಾರಿಗೆ ತರಲಿದೆ?
ಗ್ರಾಹಕರ ಖಾಸಗಿತನ ಮತ್ತು ಡೇಟಾವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಆರ್‌ಬಿಐ ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಿನ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರಲಿದೆ. ಫೋನ್ ಲಾಕ್ ಮಾಡುವ ಆಯ್ಕೆಯನ್ನು ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುವ ಮೊದಲು, ಗ್ರಾಹಕರಿಂದ ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವಾನುಮತಿ ಪಡೆಯುವುದನ್ನು ಕಡ್ಡಾಯಗೊಳಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ, ಫೋನ್ ಲಾಕ್ ಮಾಡಿದರೂ, ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಅಥವಾ ಹಣಕಾಸು ಕಂಪನಿಗಳು ಫೋನ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಯಾವುದೇ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಡೇಟಾವನ್ನು (ಫೋಟೋ, ಸಂದೇಶ, ಸಂಪರ್ಕಗಳು) ಪ್ರವೇಶಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ತುರ್ತು ಕರೆಗಳನ್ನು ಮಾಡುವ ಸೌಲಭ್ಯವು ಲಾಕ್ ಆದ ಮೇಲೂ ಲಭ್ಯವಿರುತ್ತದೆ.
4. ನಿಯಮಗಳು ಯಾವಾಗ ಜಾರಿಗೆ ಬರಬಹುದು?
ದುರುಪಯೋಗದ ದೂರುಗಳ ನಂತರ, 2024ರಲ್ಲಿ ಫೋನ್ ಲಾಕ್ ಮಾಡುವ ಆ್ಯಪ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸುವಂತೆ ಆರ್‌ಬಿಐ ಸಾಲದಾತರಿಗೆ ಸೂಚಿಸಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಇದೀಗ ಹೊಸದಾಗಿ ಸಮಾಲೋಚನೆ ನಡೆಸಿ, ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಿನ ಸುರಕ್ಷತಾ ಕ್ರಮಗಳೊಂದಿಗೆ ಈ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವನ್ನು ಮರುಪರಿಚಯಿಸಲು ಸಿದ್ಧತೆ ನಡೆಸಿದೆ. ಮುಂಬರುವ ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ ಈ ನವೀಕರಿಸಿದ ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಗಳನ್ನು ಹೊರಡಿಸುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದೆ, ಆದರೂ ಆರ್‌ಬಿಐ ಇನ್ನೂ ಅಧಿಕೃತ ಘೋಷಣೆ ಮಾಡಿಲ್ಲ.
5. ಯಾರ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಲಿದೆ?
ಈ ನೀತಿಯು ಜಾರಿಯಾದರೆ, ಇಎಂಐ ಮೂಲಕ ಮೊಬೈಲ್ ಫೋನ್ ಖರೀದಿಸುವ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಭಾರತೀಯರ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಲಿದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಭಾರತದಲ್ಲಿ 1.16 ಶತಕೋಟಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಮೊಬೈಲ್ ಸಂಪರ್ಕಗಳಿದ್ದು, ಜನರು ಕೆಲಸ, ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಸೇವೆಗಳಿಗಾಗಿ ಸ್ಮಾರ್ಟ್‌ಫೋನ್‌ಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ನೀತಿಯು ಸಾಲ ನೀಡುವ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಲಾಭದಾಯಕವಾಗಿದ್ದರೂ, ಗ್ರಾಹಕ ಹಕ್ಕುಗಳ ಸಂಘಟನೆಗಳಿಂದ ತೀವ್ರ ವಿರೋಧ ವ್ಯಕ್ತವಾಗಿದೆ. ಇಎಂಐ ತಪ್ಪಿದ್ದಕ್ಕೆ ಫೋನ್ ಲಾಕ್ ಮಾಡುವುದು, ಉದ್ಯೋಗ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕಾಗಿ ಫೋನ್‌ಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುವವರಿಗೆ ಅನ್ಯಾಯ ಮಾಡಿದಂತಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಡಿಜಿಟಲ್ ಅಸಮಾನತೆಯನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿಸಬಹುದು ಎಂದು ವಿಮರ್ಶಕರು ಎಚ್ಚರಿಸಿದ್ದಾರೆ.ರುಕಟ್ಟೆ ಪಾಲು 8.9% ರಿಂದ 28% ಕ್ಕೆ ಏರಿಕೆಯಾಗಿದ್ದು, ವಿಕ್ಟೋರಿಸ್‌ನ ಈ ಭರ್ಜರಿ ಆರಂಭವು ಈ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿಸಲಿದೆ. ಭಾರತ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ, 100ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳಿಗೆ ಈ ಕಾರನ್ನು ರಫ್ತು ಮಾಡಲು ಕಂಪನಿ ಯೋಜಿಸಿದ್ದು, ‘ಮೇಡ್ ಇನ್ ಇಂಡಿಯಾ’ ಕಾರು ಜಾಗತಿಕ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿಯೂ ತನ್ನ ಛಾಪು ಮೂಡಿಸಲಿದೆ.
